De Kleine Komedie, een kleine geschiedenis
HET PAND EN Z'N FUNCTIES - VAN 1786 TOT NU
- 1786 – 1855 Théâtre Français sur l'Erwtenmarkt
De Kleine Komedie werd in 1786 gebouwd. Het is het oudste theater van Amsterdam en het één na oudste van Nederland. Het theater kent een veelkleurige en roerige geschiedenis. De Kleine Komedie heet in haar beginjaren Theatre Français sur l'Erwtenmarkt. De opvoeringen bestonden vooral uit Franstalig toneel en opera’s. Koning Willem I en Lodewijk Napoleon behoren tot de regelmatige bezoekers. Het theater is succesvol tot 1820. Daarna lopen de bezoekersaantallen terug. In 1855 gaat het theater failliet en wordt de inboedel geveild. - 1855 – 1946 van kerk tot fietsenstalling
Het pand wordt gekocht door de Schotse Zendingskerk, op de gevel komt te staan: Predikt het Evangelie aan alle creaturen. Vanaf 1880 bewijst het gebouw zijn waarde als collegezaal voor de Vrije Universiteit, die dat jaar wordt opgericht. Na de eeuwwisseling raakt de Schotse Zendingskerk in financiële problemen en in 1908 gaat het gebouw over in handen van de Nederlandse Vereniging voor Israël. Het krijgt de naam Salvatori en op de gevel komt te staan: Eén voor Allen! Allen voor Eén! In het multifunctionele gebouw zijn muziekuitvoeringen, maar er worden ook felle debatten over het geloof gevoerd. In de jaren dertig lopen de activiteiten terug en raakt het gebouw in verval. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het gebouw gebruikt als fietsenstalling voor Duitsers die zijn ingekwartierd in de Amsterdamsche Bank op het Rembrandtplein. In de Hongerwinter wordt het nog treuriger wanneer het gehele houten interieur wordt gesloopt en als brandhout opgestookt. - 1946 – 1988 De Kleine Komedie
Na de oorlog wordt de bouwval van de ondergang gered door Pierre Perin (zijn portret hangt op de overloop bij de tweede foyer). Hij herbouwt de ruïne tot een theater voor de lichtere podiumkunsten en als speelplek voor zijn vrouw, blijspelactrice Tilly Perin Bouwmeester (zie portret bij tweede foyer). In 1948 wordt het theater heropend onder de nieuwe naam De Kleine Komedie. Potasch en Perlemoer, Toon Hermans, Wim Kan, Beppie Nooij, Fons Jansen en vele anderen vieren er triomfen en vestigen er een cabarettraditie die tot op de dag van vandaag voortleeft. In 1973 keurt de brandweer het gebouw af. Er volgt een periode van leegstand die kort wordt onderbroken door een kraakactie van Neerlands Hoop in Bange Dagen (Freek de Jonge en Bram Vermeulen). In 1978 wordt het theater met particuliere gelden gerenoveerd en feestelijk heropend. Mede dankzij subsidie van de Gemeente Amsterdam ontwikkelt De Kleine Komedie zich tot een belangrijk podium voor een breed scala aan vrije producties. Als in 1988 de subsidie stopt vanwege gemeentelijke bezuinigingen dreigt het doek opnieuw te vallen. - 1988 – 2011 De Cabarettempel van Nederland
Bezoekers en bespelers komen in actie voor het behoud van De Kleine Komedie. Gelegenheidspoliticus Youp van 't Hek organiseert een kamikazeactie en er komt een Benefietavond in Carré. Uiteindelijk komt de gemeente toch over de brug. De Kleine Komedie wordt op het nippertje gered en twee jaar later structureel opgenomen in de opeenvolgende kunstenplannen van de Gemeente Amsterdam. In deze periode groeit het theater uit tot ‘de cabarettempel van Nederland’. Vele grote namen staan op het podium waaronder Hans Teeuwen, Lebbis & Jansen, Bert Visscher, Brigitte Kaandorp, Theo Maassen, NUHR, Kees Torn, Sanne Wallis de Vries en Maarten van Roozendaal. - 2011 – heden Podium voor verhalenvertellers
In 2011 sluit het theater voor een aantal maanden haar deuren voor een grote renovatie van het voorhuis. De Kleine Komedie heeft zelf de middelen voor de verbouwing bijeengebracht mede dankzij de bijna 4.500 Vrienden. De Kleine Komedie is niet meer weg te denken uit het Amsterdamse en nationale theaterlandschap. Met 500 stoelen is het een typisch middentheater dat optimaal functioneert als podium voor aanstormend en doorstromend talent. Een volgende generatie van cabaretiers treedt aan. Daarnaast wordt het aanbod breder. Op het podium van De Kleine Komedie worden verhalen verteld. De vorm waarin dit gebeurt is divers: cabaret, kleinkunst, theaterconcerten, literaire programma’s en cross-overs met andere genres. De Kleine Komedie is een podium ván en vóór de makers en draagt het keurmerk van belofte en kwaliteit. We willen een theater zijn voor álle Amsterdammers.
"Weet je wat het is Kleine Komedie? Je bent zo'n echt theater. Zo'n theater zoals een theater hoort te zijn. De deur klopt. De vorm deugt. Er hangt geschiedenis in de lucht. Er is gelachen. Veel en vaak." - Youp van 't Hek